آموزش جامع ساخت گابیون و فرآیند تولید آن
گابیون (Gabion) به عنوان یک سازه مهندسی انعطافپذیر و نفوذپذیر، کاربرد گستردهای در کنترل فرسایش، پایداری شیبها و طراحی محوطه دارد. این مقاله به صورت جامع، فرآیند تولید توری گابیون از انتخاب مفتول تا بافت تخصصی در کارخانه را شرح میدهد.
همچنین، مراحل استاندارد و نکات فنی اجرای سازه گابیونی در محل پروژه، شامل آمادهسازی بستر، روشهای مونتاژ و اصول سنگچینی، به تفصیل مورد بررسی قرار میگیرد تا یک راهنمای کامل برای فعالان حوزه ساختوساز فراهم گردد.
گابیون چیست و چه مزیت هایی دارد؟
گابیون، که از واژه ایتالیایی Gabbione به معنای “جعبه بزرگ” گرفته شده است، به قفسهای توری فلزی پر شده با مصالح سنگی اطلاق میشود. ساختار گابیونها قدمت طولانی دارد و از قرن نوزدهم در پروژههای عمرانی و نظامی برای استحکامات و کنترل سیلاب استفاده شده است.
امروزه، گابیونها به دلیل دو مزیت اساسی در مقایسه با سازههای صلب (بتنی) برتری یافتهاند:
- نفوذپذیری (Permeability): ساختار متخلخل گابیون اجازه میدهد تا آب به راحتی از آن عبور کند و در نتیجه فشار هیدرواستاتیک (فشار آب جمع شده پشت دیوار) که عامل اصلی تخریب دیوارهای حائل است، به صفر میرسد.
- انعطافپذیری (Flexibility): توری بافته شده به سازه اجازه میدهد که در صورت نشست جزئی یا جابهجاییهای کوچک زمین، بدون ترک خوردن یا فروپاشی، با بستر جدید تطبیق یابد.
فرآیند تولید توری گابیون از مفتول تا قفس
تولید توری گابیون در کارخانه، یک فرآیند تخصصی است که کیفیت آن مستقیماً بر دوام سازه در شرایط محیطی سخت تأثیر میگذارد.
1.انتخاب سیم (مفتول) و محافظت از آن در برابر زنگزدگی
مهمترین بخش گابیون، سیم فولادی آن است که به آن مفتول میگویند. چون این قفسها همیشه در معرض رطوبت، خاک و آب قرار دارند، سیم باید حتماً ضد زنگ باشد. برای این کار، سیمها را با پوششهای محافظتی میپوشانند.
۲. بافت توری (بافت سهپیچ)
توری گابیون را معمولاً با روش بافت سهپیچ میسازند (شبیه لانه زنبور). دلیل این نوع بافت هوشمندانه است: اگر اتفاقی بیفتد و یک رشته سیم پاره شود، به دلیل گرههای محکم سهپیچ، پارگی به بقیه توری سرایت نمیکند و کل قفس باز نمیشود. این ویژگی، انعطاف و استحکام گابیون را تضمین میکند.
اندازههای سوراخهای توری (چشمه) هم مهم هستند. این اندازهها معمولاً بین ۶ تا ۱۲ سانتیمتر هستند و باید طوری انتخاب شوند که سنگهای پرکننده، از سوراخها بیرون نریزند.
توری گابیون معمولاً با روش بافت سهپیچ تولید میشود. این روش، برخلاف توریهای جوشی که در آنها هر اتصال نقطه ضعف است، باعث میشود که در صورت گسیختگی یا پاره شدن یک رشته سیم، پارگی به سایر چشمهها سرایت نکند.
3. ساختار و بستهبندی نهایی
در کارخانه، توری بافته شده در ابعاد استاندارد قفسهای مکعبی (جهت دیوار حائل) یا تشکهای گابیون برش خورده و با نصب دیافراگمهای داخلی و سیمهای اتصال مورد نیاز، به صورت فشرده (K.D) و آماده مونتاژ، بستهبندی و ارسال میشود.
آموزش مراحل اجرایی ساخت گابیون
۱. آمادهسازی زمین (زیرسازی)
اول باید محل اجرای گابیون کاملاً صاف، تمیز و بدون خاک نرم یا گیاهی باشد. سپس با مصالح مناسب زمین را خوب بکوبید تا سفت و محکم شود. در بیشتر پروژهها، قبل از گابیون بندی، یک لایه پارچه ژئوتکستایل زیر و پشت آن پهن میکنند تا از شسته شدن خاک به داخل گابیون جلوگیری شود.
۲. مونتاژ قفسهای گابیون
توریهای فلزی را باز کرده و لبههای آن را با سیم یا فنر مخصوص به هم وصل کنید تا شکل قفس (مکعب یا مستطیل) درست شود. اگر قفس بزرگ است (بلندتر از یک متر)، داخل آن دیافراگم یا جداکننده نصب کنید تا قفس محکمتر بایستد. همچنین با سیمهای مهار داخلی، دیوارههای روبهروی هم را به هم ببندید تا موقع پر کردن سنگ، توری باد نکند یا برآمده نشود.
۳. پر کردن با سنگ
سنگها باید محکم، بادوام و مقاوم در برابر یخزدگی باشند (مثل سنگ لاشه). اندازه سنگها باید آنقدر بزرگ باشد که از سوراخ توری بیرون نیفتد. موقع پر کردن، سنگها را بهصورت لایهلایه داخل قفس بریزید و در قسمت جلویی (نمای کار)، سنگها را با دست بچینید تا هم ظاهر زیبا شود و هم سنگها خوب در هم قفل شوند.
۴. بستن درب و ساخت طبقات
بعد از پر شدن قفس، درب آن را محکم ببندید. اگر دیوار چندطبقه است، قفسهای بالایی را دقیقاً روی قفسهای پایینی بگذارید و آنها را به هم وصل کنید تا سازه محکم و یکپارچه شود.
سؤالات متداول در رابطه با ساخت گابیون ها
1.تفاوت گابیون سیمی بافتهشده و گابیون سیمی جوشی چیست؟
گابیون نوع بافتهشده (Double-Twisted) انعطافپذیرتر است و برای زمینهایی که احتمال نشست یا حرکت خاک در آنها وجود دارد، گزینهی مناسبتری محسوب میشود. در مقابل، گابیون جوشی ساختاری صلبتر و نمایی منظمتر دارد، اما در برابر جابهجایی یا تغییر شکل زمین آسیبپذیرتر است.
2.چگونه میتوان عمر گابیون را در محیطهای بسیار خورنده افزایش داد؟
در محیطهایی مانند مناطق ساحلی یا مجاورت فاضلابها که خوردگی زیاد است، باید از مفتول گالوانیزه با پوشش ضخیم PVC استفاده شود. این پوشش لایهای محافظ ایجاد کرده و مانع از تأثیر مستقیم رطوبت، نمک و مواد شیمیایی بر سیم میشود.
3.وظیفه دیافراگمها (تقسیمکنندههای داخلی) دقیقاً چیست؟
دیافراگمها ضمن افزایش استحکام کلی قفس، باعث تقسیم داخلی حجم گابیون میشوند. این بخشها از جابجایی یا نشست سنگها در طول زمان جلوگیری کرده و به حفظ شکل و پایداری سازه کمک میکنند.
4.آیا گابیون نیاز به فونداسیون عمیق دارد؟
خیر. گابیون معمولاً بر روی یک بستر صاف، تسطیحشده و متراکم نصب میشود و به فونداسیون عمیق نیاز ندارد. چون بار سازه به صورت گسترده روی زمین پخش میشود، فشار متمرکزی به خاک وارد نمیکند.
نتیجهگیری
رعایت استانداردها در فرآیند تولید توری گابیون، بهویژه در پوشش مفتول و نوع بافت، و اجرای دقیق مراحل نصب در محل (شامل آمادهسازی بستر، استفاده از سیم مهار و سنگچینی اصولی)، تضمینکننده ایجاد سازهای با دوام، مقاوم در برابر فرسایش و سازگار با محیط زیست خواهد بود که میتواند به عنوان یک مرجع فنی برای طراحان و پیمانکاران در نظر گرفته شود.
